Dlaczego już nie jestem dziennikarzem

odpowiedź na post pt. „Hieny" ->

z bloga Małpa z roku małpy ->

Dziennikarzem zostałam bardzo wcześnie, w III klasie liceum, mając niespełna 18 lat. Kiedy odbierałam w kasie swoją pierwszą wypłatę za reportaż o rezerwacie Żaki zamieszczony w lokalnej gazecie, wynoszącą 364 tysiące starych złotych (na obecne pieniądze 36 złotych), byłam nie tylko bardzo dumna. Szybko policzyłam, że ta praca daje mi niezależność. Wynajęcie mieszkania kosztowało wtedy 400 tysięcy starych złotych. Zarabiałam na to jednym artykułem. Po roku byłam już stałym współpracownikiem dwóch dużych gazet regionalnych. Teksty z terenu, głównie bieżące informacje, czasem reportaże. Niektóre artykuły trafiały na pierwszą lub drugą stronę, zawsze było to duże wyróżnienie. Wtedy jeszcze na takie teksty nie mówiło się newsy, a maszyny do pisania wymieniliśmy w redakcji na komputery bodajże w 1994 roku. Nie było także tabloidów i chyba nawet nie znaliśmy tego określenia na brukowy styl pisania. Nie było wśród nas w związku z tym zbyt wielu hien, ale szybko się uczyliśmy. Tak, to były naprawdę niezłe pieniądze.

Nie napisałam tych tekstów:

Tekst pierwszy
1992? 1993? W klinice w Zabrzu leży 19-letni Tomek Gruszczyński. Miał przeszczep serca. Każdego dnia w redakcji słuchamy radiowych aktualności, czekając na wieści o stanie zdrowia Tomka. Wygląda na to, że nowe serce się przyjęło. Przydzielają mi ten temat, więc co dzień, dwa dzwonię do kliniki, żeby porozmawiać z lekarzem dyżurnym o postępach rehabilitacji. Po kilkunastu dniach powoli zaczyna być jednak wiadomo, że się nie udało. Nie pamiętam szczegółów: czy serce zaczęło źle pracować, czy organizm zaczął odrzucać przeszczep. Wiadomo, że Tomek umrze. My wiemy, bo słuchamy radia, czy zdaje sobie z tego sprawę Tomek? Czy ktokolwiek mu powiedział? Czy powinien wiedzieć? O czym marzy umierający nastolatek? Jakie ma plany? Szef dochodzi do wniosku, że byłby to znakomity temat. Pojechać do Tomka i zadać mu te pytania. Może Ela pojedzie, zwłaszcza że zna temat na bieżąco? Nie, chyba nie, chyba nie byłabym w stanie pytać go o marzenia, wiedząc, że za kilka dni umrze i wiedząc, że on nie wie. Chyba nie. Kolejny dyżur w redakcji. W radiu podają, że Tomek umarł. Płaczę ja, płacze nasza sekretarka. Też mam 19 lat.

Tekst drugi
1994. Zastrzelono dyrektora kopalni Staszic. Przed chwilą. Wiadomość nadają wszystkie serwisy. „Dzwoń do kopalni!”. Dzwonię. Sekretariat. Rzecznik prasowy. Wicedyrektor. Nikt nie odbiera, a jeśli już, to nie chce rozmawiać. W końcu jakaś kobieta krzyczy do słuchawki: „Proszę pani, tu nikt nie ma głowy do tego, żeby teraz z wami rozmawiać! Tu zginął człowiek!” W pierwszym momencie jestem zła. JAK mam to napisać, skoro nie mam informacji?! Czy nikt w tej kopalni nie rozumie?! Po chwili ja zaczynam rozumieć. Zginął człowiek. Stop. Czy śmierć jest dla mnie już tylko tematem? Kiedy przestałam pytać CZY napisać?

Tekst trzeci
1995. W mediach wrze dyskusja, czy emeryt Aleksander Z. z Bielawy, który śmiertelnie ugodził nożem dwóch napastników, dzięki czemu udało mu się przeżyć napad, zasługuje na miano bohatera. Bielawa to niewielka miejscowość, podzielona na tak zwane kwadraty, którymi rządzą bandy młodocianych bandytów, więc skuteczna obrona Aleksandra Z. budzi powszechny podziw i uznanie. Młodzi bandyci zmarli od jego ciosów, sam Aleksander Z. leży w szpitalu z poważnymi obrażeniami, dziennikarze walą do niego drzwiami i oknami. Czy czuje się bohaterem? Czy żałuje swojej skuteczności? Czy gdyby wiedział, jak to się skończy, broniłby się tak samo? Pytają i opisują, pytają i opisują. Nagle wybucha wiadomość, że Aleksander Z. popełnił samobójstwo w szpitalnej łazience. W dramatyczny sposób: powiesił się na klamce. Zostawił list. Miał dość pytań, dość presji, dość dziennikarzy, którzy wszystko przeinaczają. Nie wytrzymał. Pojawiają się pytania o granice. O etykę dziennikarską. Myślę: przyjeżdżam do kogoś zrobić o nim reportaż. Zadaję pytania, czasem trudne, czasem bolesne. Wychodzę, zamykam drzwi, przeglądam notatki, mam temat. A ten człowiek zostaje z moimi pytaniami dźwięczącymi w głowie. Co z nimi zrobi? Co one zrobią jemu? Człowiek. Czy można zredukować człowieka do tematu? Czy kiedy pada propozycja wyjazdu do Bielawy i porozmawiania z rodziną Aleksandra Z., bo z nim samym już się nie da, powinnam jechać? Gdzie jest granica?

„Urodzonych morderców” obejrzałam w 1995 roku. Był to dla mnie film przede wszystkim o dziennikarstwie, o pewnym sposobie uprawiania dziennikarstwa, w którym nie ma granic. Liczy się oglądalność i liczba czytelników aktualnego numeru. Liczy się news. Im bardziej krwawy, im bardziej poruszający, tym lepiej. Tym lepiej. I kiedy myślę podczas seansu o swoim pisaniu, o Tomku Gruszczyńskim, dyrektorze kopalni Staszic i o Aleksandrze Z. wiem, że tak naprawdę już niedaleko mi do Wayne'a Gale'a. Mnie, nam. Przekroczyliśmy granicę. Niedługo nasze media będą takie, jak pokazał Oliver Stone. Mordercy zostaną bohaterami programów telewizyjnych (dziś nazwalibyśmy ich celebrytami). Wyszłam z filmu wstrząśnięta. Nie krwawymi scenami. Nie oszałamiającym montażem. Wstrząśnięta tym, kim mogę się stać, o ile już się nie stałam.

I chyba wtedy podjęłam decyzję. Nie. Nie chcę być hieną. Szefowie proponowali zmianę profilu. Skoro nie wyrabiam emocjonalnie, to może jakieś felietony? Coś luźniejszego? Na przykład decyzje radnych o położeniu chodnika przy mało ważnej ulicy?

Felietony? Do tego trzeba dużo bogatszego doświadczenia, obycia, głębszej refleksji i większej erudycji niż miałam jako 21-letnia dziewczyna. Nie umiałabym. Za wysokie progi na moje nogi. Może byłam zbyt skromna, nie wiem. Chodniki i obchody lokalnych rocznic? Darujmy sobie. Ale skoro nie umiem jeszcze być poważnym dziennikarzem/felietonistą, nie chcę ponownie schodzić po poziomu sprawozdań z posiedzeń rady miasta, a nie chcę być hieną, to co pozostaje? Zanim całkowicie zrezygnowałam z dziennikarstwa, upłynęło jeszcze trochę czasu. Tak, to były naprawdę niezłe pieniądze. Ale możliwość spojrzenia sobie w lustrze w oczy bez obrzydzenia jest ważna.

Na III roku studiów postanowiłam bliżej przyjrzeć się kierunkowi, który studiowałam.

Nadal lubię pisać. Być może byłam wtedy za młoda. Być może dzisiaj umiałabym już nie być hieną. Kim są ci, którzy nimi zostali?

więcej z działu: impresjonizm socjologiczny

więcej z działu: kompletna prywata